Sommige leerlingen zullen vandaag zijn opgestaan met het idee dat de proefwerkweek nog heel ver weg is. Nog zeker een hele week om lekker te “soggen”* voor het eerste proefwerk daadwerkelijk gemaakt moet worden.

Gelukkig zal het merendeel van de leerlingen wel al gestart zijn met het maken van planningen en het opdelen van de leerstof, zodat er stapsgewijs geleerd kan worden en er nog voldoende tijd over is voor herhaling.

De ervaring wijst uit dat in de laatste groep meer meisjes zitten dan jongens. Meisjes hebben namelijk een ontwikkelingsvoorsprong, waardoor ze eerder geneigd zijn om op een verantwoordelijke manier met leertaken om te gaan. Bij hen is het voorste gedeelte van de hersenen, de prefrontale cortex, over het algemeen net iets verder ontwikkeld dan dat van hun mannelijke leeftijdsgenootjes. Het is dan ook geen wonder dat meisjes over het algemeen alles geordend in een etui hebben zitten en jongens vaak aan mij vragen of ze een pen mogen lenen. Wil dit zeggen dat jongens hierdoor al met 2-0 achterstaan alvorens de toetsen gemaakt worden? Zeer zeker niet.

Het klopt dat jongens meestal iets meer begeleiding nodig hebben bij het organiseren en structureren van hun leer- en huiswerktaken. Bij pubers, en vooral bij jongens, is de prefrontale cortex (PFC) nog niet voldoende ontwikkeld. Dick Swaab beschrijft dit mooi in zijn boek: “Wij zijn ons Brein”. Hij stelt dat volwassenen complexe taken beter kunnen reguleren, doordat er meerdere hersencentra worden ingezet door de PFC. Bij pubers is de PFC nog niet voldoende gerijpt, waardoor deze sneller wordt overbelast. Pubers hebben dus baat bij een plaatsvervangende PFC. Hier ligt een uitdagende taak voor ouders, maar ook voor ons als studiebegeleiders.

Dat de PFC niet tot volle wasdom is gekomen bij veel scholieren kan ook zijn voordelen hebben, mits de scholieren tijdens de voorbereiding op de te leveren prestatie natuurlijk worden gesteund door een plaatsvervangende PFC. Of het nu gaat om; topsporters, scholieren, studenten, of artsen, iedereen presteert het beste als ze in “de flow” zitten. Het ervaren van flow zorgt er namelijk voor dat mensen boven zichzelf uitstijgen en beter presteren dan ze zelf voor mogelijk hadden gehouden. Een mooi voorbeeld is het succesverhaal van Ajax in de Champions League afgelopen seizoen. Ajax versloeg eerst Real Madrid, vervolgens Juventus en tot slot wonnen ze uit bij Tottenham Hotspur, een prestatie van formaat, een prestatie die veel mensen vooraf als onmogelijk hadden bestempeld. Toch lukte het Ajax, omdat ze in de flow zaten, alles viel op zijn plaats tijdens de wedstrijden. Mihaly Csikszentmihalyi heeft hier veel onderzoek naar gedaan en stelt dat het ervaren van “een flowstaat” onder andere gepaard gaat met het verlies van zelfbewustzijn, men gaat volledig op in de activiteit, waardoor we tot ongekende hoogte boven onszelf kunnen uitstijgen. Met andere woorden, onze PFC wordt tijdelijk buitenspel gezet, om maar even in de voetbaltermen te blijven.

Kijkend naar het tienerbrein is het voor jongens dus uitermate voordelig dat hun PFC nog onderontwikkeld is. Hierdoor kunnen zij als geen ander in de flow terecht komen, weergaloze cijfers behalen en hun ouders, maar vooral ook zichzelf verstelt doen staan. Maar ja, dan is het natuurlijk wel noodzakelijk om vanaf nu eindelijk eens naar die plaatsvervangende PFC te luisteren en dat is soms nog een grotere uitdaging dan het maken van de toets zelf.

*Soggen: studie ontwijkend gedrag vertonen.